Kamerbrief inzake Langstudeerboete namens de Landelijke Kamer van Verenigingen
Situatieschets
Al jarenlang horen studenten dat studeren de tijd van je leven is. De tijd van je leven om nieuwe
vrienden te maken, de tijd om nieuwe ervaringen op te doen, de tijd om de studie te doen die jij
écht interessant vindt, de tijd die een leven lang bij zal blijven. Maar tegenwoordig is dat niet
helemaal meer waar: 23.100 studenten kunnen niet op kamers vanwege tekorten. De prijzen
voor studentenhuisvesting schieten uit de pan, waardoor studenten een kamer niet meer willen
betalen. Studenten willen niet van studie wisselen, omdat zij dan een jaar zonder basisbeurs
moeten overbruggen. Studenten moeten tijd maken om te werken, omdat ze geen grote schulden
aan willen gaan, waar ook nog rente op staat. Het rooskleurige studentenleven, zoals dat beloofd
werd, bestaat al lang niet meer.
Studeren draait niet alleen om op academisch niveau jezelf te ontwikkelen, soft skills opbouwen
en iets doen voor de omgeving horen er ook zeker bij: Studenten doen dan ook graag ervaringen
op: 65% van de studenten doet vrijwilligerswerk, ruim boven het landelijk gemiddelde van 49%!
Op dit moment is het al erg slecht gesteld met de mentale gezondheid van studenten; meer dan
55 procent van de studenten ervaart stress en 44% heeft angst- en depressieklachten. Dit komt
op dit moment al door stress over de studiekeuze en over de kosten van hun studie.
En daar moet dan de langstudeerboete nog bij komen, door deze boete worden de problemen die
studenten ervaren alleen maar verergert. Studenten zijn meer geld kwijt aan hun studie of
kunnen minder werken omdat ze anders hun studie niet op tijd halen. De stress die de
langstudeerboete oplevert, valt niet te verwaarlozen. Studenten hebben al weinig geld, en moeten
nu ook nog een boete betalen als de studie niet soepel verloopt. Studenten hebben geen
opgebouwd kapitaal, maar wel de verantwoordelijkheid om in zichzelf te investeren. De
langstudeerboete is geen impuls, maar een afrekening voor iedereen die niet studeert zoals de
coalitie denkt dat het hoort.
Studeren kost nou eenmaal geld, ook nu al zien we een verschil tussen arm en rijk. Niet iedereen
krijgt dezelfde kansen geboden, heeft het zelfde sociale vangnet, of hetzelfde kapitaal om hun
studie mee te volgen. Door de langstudeerboete krijgen minderbedeelde mensen nog minder
kans en zal de welvaartskloof versterkt worden. Iedereen zou dezelfde kansen moeten krijgen tot
onderwijs, de langstudeerboete staat daar haaks op.
De gevolgen die we nu al zien
Onder studenten gaat het extreem veel over de langstudeerboete en de gevolgen daarvan.
Ondanks dat de langstudeerboete pas in studiejaar 2028/2029 zou gelden, veranderen
studiecarriéres nu al. Afgelopen jaar waren er fors minder inschrijvingen bij
gezelligheidsverenigingen. Ook zien we nu dat het animo om een commissie op een vereniging te
doen wegvalt. Zo zien we op meerdere plekken dat duurzaamheidscommissies wegvallen, juist
terwijl studentenverenigingen momenteel ook hun steentje bij willen dragen aan de
duurzaamheid van onze maatschappij. Verder vallen ook carriérecommissies of de
Batavierenrace weg, omdat studenten de langstudeerboete vrezen. Op andere plekken dalen de
inschrijvingen voor commissies met tot wel 50%! Zelfs zonder een concreet plan voor de
langstudeerboete wordt het studentenleven gesloopt. Studenten willen hun steentje bijdragen
aan hun omgeving, maar de langstudeerboete ontneemt ze die kans.
De gevolgen die er nog aan komen
Het feit is dat we nu al grote effecten zien van de langstudeerboete. Wij maken ons dan ook
ernstige zorgen over wat er gebeurt, wanneer de boete eenmaal is ingevoerd: Studenten zullen
zich nergens meer bezig kunnen houden buiten studie – en werk als dat erbij past. Vanuit
studentenverenigingen worden ontzettend veel vrijwilligersacties georganiseerd, die niet meer
opgepakt worden als studenten moeten kiezen tussen actie en een boete. Ben jij voor de
langstudeerboete, dan ben je tegen: Koekjes bakken voor ouderen, vluchtelingendiners, radio
voor de speelgoedbank, sponsorloop voor het goede doel, winteroutreach, samenwerking met
stichting MOVE, stichting Fiducia, kledinginzameling voor het Leger des Heils, met het
verzorgingstehuis naar Blijdorp, oma’s soep, Students Fight Cancer, Stichting Bazes, stichting
STAR, benefietconcerten, StudentDoet, Blue Monday Run, Theatershow voor minder bedeelden,
daklozendiner of sinterklaasmiddag. Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de dingen die
studenten doen voor de omgeving, waarvoor het veel lastiger zal worden vrijwilligers te vinden als
de langstudeerboete er is. Niet alleen het actieve studentenleven zal zich onherkenbaar
vervormen, ook de maatschappij verliest enorm veel vrijwilligers en waarde.
De effecten op de student
De langstudeerboete ontneemt studenten de kans om in zichzelf te investeren, want niet elke
student kan zomaar €3000,- ophoesten. Zo moet de student kiezen tussen ontwikkeling en geld.
Ze kunnen minder goed voorbereidt de arbeidsmarkt op, en leveren in op de beste tijd van hun
leven. De prestatiedruk die studenten voelen zal een nieuw hoogepunt bereiken, met alle
gevolgen van dien. Alle extracurriculaire activiteiten worden ontmoedigd, maar ook de vrijheid om
fouten te maken. Vergeet niet dat we spreken over 18-jarige die voor het eerst zelfstandig zijn.
Fouten zullen wel gemaakt worden, de vraag is: hoe gaan we daar als maatschappij mee om?
De effecten op het land
Dankzij de langstudeerboete zullen studenten misschien sneller de arbeidsmarkt op gaan, maar
dat ten koste van hun opleiding. Van hoger opgeleiden wordt tegenwoordig niet alleen verwacht
dat ze academisch begaafd zijn, maar ook dat zij soft skills hebben. Deze skills worden juist
geleerd door actief te zijn bij een commissie en rond te lopen op een vereniging. Een generatie op
de werkvloer met minder capabiliteiten zal een sneeuwbal-effect hebben op de Nederlandse
arbeidsmarkt.
Ook zullen verenigingen die op studenten draaien steeds meer moeite hebben met bestuurders
vinden, en zo verdwijnt langzaamaan een stukje immaterieel cultureel erfgoed. Zo verdwijnen ook
de plekken waar studenten naartoe gaan om te relaxen, vrienden te maken, sporten en zichzelf
te ontwikkelen.
De vrijwilligers die zo veel doen voor de mensen die het het meest nodig hebben in onze
maatschappij, zullen we verliezen. Wanneer de keuze is tussen €3000,- betalen en onbetaald
vrijwilligerswerk te doen, is de keuze voor veel studenten snel gemaakt.
Onze oproep
Houdt studeren toegankelijk! Maar kijk daarin ook verder naar wat er bij studeren hoort, behoudt
de persoonlijke ontwikkeling in een cruciale tijd in het leven van een jongvolwassene. De student
die actief wil zijn en zichzelf wil ontwikkelen buiten de studie, wordt door de langstudeerboete
onredelijk hard gestraft. Laat studenten nieuwe dingen leren bij commissies, laat studenten hun
steentje bijdragen aan de maatschappij, laat studenten de tijd nemen voor hun ontwikkeling,
maar vooral, laat studenten niet in de steek.
Luuc van der A
Vice-Praeses der Landelijke Kamer van Verenigingen
